“…Sen tut, tabiatın şaşmaz, hiçbir yerde değişmez kanunlarını hor gör, sonra o senin yaptığın, bir taraflı, acayip münasebetsiz kanunlara uymaya çabala. Üstelik bu kanunlar ne kadar özel, dar, dayanıksız, gerçeğe aykırı olursa gayretlerin de o ölçüde artıyor senin. Mahalle papazının sana emrettiği gündelik işlere sıkı sıkıya bağlanırsın; Tanrı’nın, tabiatın emirleri umurunda değildir. Bak, bir düşün bunlar üzerinde: bütün hayatın böyle geçiyor.” (Michel de Montaigne, Kitap III, Bölüm V)
İnsanın tasavvur ettiği ve adaletin simgelerde ifadesini bulan belki de yegane temsilidir; Themis. Yasadır, kuraldır ama gelip geçici bir yasa değil; değişmez evrensel ve ölümsüz doğa yasasıdır.
Elinde tuttuğu terazi ile dengeli bir şekilde dağıtır adaleti; bağımsız bir kadındır Themis; karşısında kim olduğunun yoktur önemi, zira kapalıdır, göremez gözleri. Elindeki kılıç sayesindedir, adaletin gücü ve cezalarının caydırıcılığı. İşte bu yüzden adaletin ifadesidir, Themis. Gören, düşünen ve anlayan insanoğlunun simgelerin içine hapsettiği adaletin ifadesi…
Doğumuna her sabah tanıklık ettiğin güneş yine doğdu; kuzey, güney ya da batıdan değil doğudan her zamanki yerinden. Zengin ya da fakir, insan ya da hayvan fark etmez, ısısını ve ışığını esirgediğini gören vaki değildir kimseden. Sayamayacağınız yıllar geçse de üzerinden, doğa her zaman adil ve değişmedi hiçbir zaman.
Ve insan…
Değişme imkânına sahipken değiştirmeye zorlayan tek varlıktır, insan. Hak ve adaleti soyut düşünebilirken somutlaştıramayan, simgelerin içine hapseden insan.
Sıcağın bağrını yaktığı toprak gibi, ısının yükselişi titrek bir perde örter bakan gözlere ve artık gördüğün tek şey seraptır; Hırs, bencillik ve vahşiliğin üzerini örten bir serap.
Doğru bildiği eğri yolda kendi yasalarını yarattı insan; Themis’in karşısına Nemesis’i[1] dikti. Göremediği putların önünde, yeşil renkli Tanrılarının yaşattığı hazla yerlere kapanırken, adaletin önüne takoz oldu...
Heyhat, o küçücük cüssesiyle ne yapabilir ki? Belki sarsılır, dengesini kaybeder ama uğrunda yerlere kapandığın Tanrıların önüne düşmez Themis. Sen seraplarda hayal kurarken, görmek ya da göstermek istemesen de, kılıcını diğer elinde tutmaktadır Themis.
İyilik, doğruluk ve adaletle değişmek dururken; hırs, bencillik ve göz yaşıyla değiştirmek isteyen insan. Dikkat et! Çok geç olacak adaletin kılıcını gördüğün zaman...
Hasan Algül
[1]Nemesis: Nomos, doğa yasasının karşıtı insansal yasa.
Comments