"Hasidi kökenli geleneklerime skandal bir başkaldırı" alt başlığıyla yayınlanan unorthodox, aynı isimli kitabın sinema diline aktarımı.
Bu filmin bizim için bir önemi var. Dini, geleneklerden ve köklerden ibaret sanan bir kesimin, bugünler için selefilik, asr-ı saadet, halifelik hayalleri kuran ve bunun için kendilerine taraftar toplayan önemli bir İslami kesimin kovanına da çomak sokuyor.
Hasidi kelimesini es geçmeyelim. Arapça es-sıdk kelimesinin İbrani dilindeki ifadesi. Doğrular, şaşmamışlar, yamulmamışlar, sapmamışlar gibi bir anlamı haiz. Yahudiliğin bütün yorumlardan azad şekilde insanların M.Ö 2000 senesinde Musa’nın söylediği ne varsa üzerine tek bir harf koymaksızın yaşanması gerektiğini ve bunu en iyi kendilerinin temsil ettiğini düşünen grup. Bunun bizim dinimizdeki tam karşılığı yok. Fakat en yakınında ehl-i sünnet var. Fakat doğduğu zamanların ehl-i sünneti değil, bugün tam da bu zamanlarda birilerinin “Kara murat benim” tınısında bağırdığı “Ehl-i sünnet biziz onlar sapık” tavrının arka planını hem özetliyor hem ayrıntılandırıyor. Nerede ne zamanda yaşadığının farkında olmayan bir cemaatin, kitlesini kontrol için şekil ve biçime ayırdığı yoğun bütçenin ardında yaşanan tefessüh etmiş modernlikleri ortaya koyuyor.
Filmin baş rolündeki kız Yahudi geleneklerine göre yetişmiş, kendini erkeğin arzusuna ve eylemine emanet etmiş, kişilik özellikleri bastırılmaya çalışılmış bir karakter. Şu haliyle bizdeki bazı tarikat yapılanmalarının sosyal değerlerinden ve temsillerinden zerrece farkı yok. Bizdekiler çarşaflı oradakiler peruklu. Erkekler sakallı, zülüflü, şapkalı. Yahudilerin şapkası bizim sarıklarla aynı işlevde. Kara fötr şapka, yandan uzanan zülüf; "benim her şeyimi Yahudi cemaati belirler, ben onlardanım, onlar benim adıma düşünür, konuşur, ben yalnız oradan gelen emirlere göre hareket ederim" demek. Benzeri tutumun bizde olduğunu söylemek müneccimlik sayılmasa gerek.
Uzun bir sinema, kısa bir dizi olarak çekilmiş yapımı bir "gezegene" benzetebiliriz. Bu yapımın bir yörüngesi, mevsimleri ve günleri var. Sayısı yüzlerle ifade edebilecek mesajlar içeriyor. Fakat her bir mesajın filizlendiği birkaç mevsimsel durum var. Bunların en önemlisi "kadın cinselliği".
Başroldeki Esty, kara kuru dediğimiz cinsten, küçük yapılı, güzel çirkin denilemeyecek ortalama bir tip. Esty, Esterden kısaltma bizim kültürde Fatma-Fatoş diyebileceğimiz bir isim. Dini karakteri baskın, modernlik de anımsatıyor...
Not : 4 bölümden oluşacak kritiğin 1.bölümüdür. Devam edecektir...
Comments